In de weken voor Pasen vierden we vespers samen met de Ark-gemeente. Elke woensdag waren we bij elkaar in de kerk, werden we stil en hoorden we de verhalen van kruisdragers.
De laatste vesper stond in het teken van Etty Hillesum. Ik had gevraagd deze foto van haar te beamen bij de dienst en werd, toen ik binnenkwam, weer getroffen door dat iconische beeld. Wat was ze jong, wat was ze kwetsbaar, maar wat was ze ook sterk.
Eén zinnetje uit haar dagboek reist al jaren met mij mee. Ze beschrijft hoe de joden worden weggevoerd en hoe sommigen proberen hun have veilig te stellen. “En ze zeggen: mij zullen ze niet in hun klauwen krijgen. En ze vergeten, dat men in niemands klauwen is, als men in jouw armen is”[1].
Het beeld van die graaiende klauwen, staat in schril contrast met liefdevolle armen. Wat mij raakt in het dagboek van Etty en in haar biografie, is haar bereidheid te delen in het lot van haar volk en daarbij de menselijkheid hoog in het vaandel te houden. In mensonterende omstandigheden, geen haat toe te voegen, maar liefde.
In een brief uit december 1942 zegt ze: “Ik weet, dat zij, die haten, daar hun gegronde redenen voor hebben. Maar waarom zouden we steeds weer de gemakkelijkste en de goedkoopste weg moeten kiezen? Ik heb daar zo sterk ervaren, hoe iedere atoom haat, aan deze wereld toegevoegd, haar onherbergzamer maakt, dan zij al is. En ik meen dan ook, misschien kinderlijk, maar hardnekkig, dat deze aarde alleen weer iets bewoonbaarder zou kunnen worden door díe liefde, waarover eens de Jood Paulus schreef aan de inwoners van de stad Corinthe, in het dertiende hoofdstuk van zijn eerste brief.”
Etty Hillesum heeft op haar eigen wijze, in haar liefdevolle nabijheid, deze wereld kleur gegeven, liefde toegevoegd waar haat heerste. Iets van die liefdevolle armen heeft zij voorgeleefd in het kamp. Reden om haar dagboek opnieuw te gaan lezen.
Etty is 29 jaar geworden.
Ds. Antoinette van der Wel, dsavdwel@deopenhof-hia.nl en telefoon 06 10 81 26 31
Het jaarthema van de PKN is ‘aan tafel’. Ook in de eredienst gaan we met elkaar aan tafel en delen we brood en wijn, één van de weinige sacramenten in de reformatorische traditie. Maar wat vieren we daar eigenlijk? Welke elementen spelen een rol in de liturgie? Wat zeggen we bij de viering? En waarom bestaat er zoiets als avondmaalsmijding? Heeft u vragen die u graag aan de orde laat komen, schroom dan niet mij die van tevoren te laten weten.
