Preek n.a.v. Mat 5 en de naakten kleden.
Gemeente van Jezus Christus,
Naakten kleden
is iemand zijn identiteit
en waardigheid geven.
(Manu Verhulst)
Deze woorden dichtte de priester Manu Verhulst bij dit schilderij van Pat de Vylder uit zijn reeks over de zeven werken van barmhartigheid. We zien een naakte man, kwetsbaar en mager staat hij daar, vol schaamte. Hij lijkt te willen verdwijnen uit ons blikveld. Naast hem een groene figuur, een engel misschien, een mens, die hem liefdevol een wit kleed omhangt. Wie de man is vertelt het schilderij niet, net zo min als wie de helpende hand biedt
Naakten kleden lijkt me nog iets heel anders dan je oude kleding weggeven aan iemand die het minder heeft dan jij, hoe goed dat natuurlijk ook kan zijn. Het gaat niet om iemand zo snel mogelijk te voorzien van nieuwe kleding, of een passende outfit aan te meten. Kleding zegt iets over wie je bent, wat je wil uitstralen, iets over je plek in de samenleving. Kleding beschermt en omhult je, geeft je aanzien. We vinden het belangrijk om er mooi, eigenzinnig of bijzonder uit te zien. In sommige levensfases wil je er vooral net zo uitzien als je vrienden. Draag je het liefst een bepaald merk spijkerbroek en loop je op dezelfde sneakers.
Naakten kleden heeft, volgens mij, eerder te maken met het omhullen van kwetsbare mensen met de warme mantel van de liefde. Niet om iemand onzichtbaar te maken, maar juist om die ander tot zijn of haar recht te laten komen. Naakten kleden gaat over iemand zijn waardigheid geven, zijn naam en identiteit schenken.
Ik moest bij dit werk van barmhartigheid denken aan de serie Klassen die een tijd geleden op tv was. De serie liet kinderen zien op diverse Amsterdamse scholen en maakte ons haarscherp duidelijk dat het er nogal van afhangt waar je wieg staat en hoeveel invloed die plaats heeft voor je toekomst. De documentaire toonde bovenal betrokken mensen en veerkrachtige jongeren. Eén meisje heeft grote indruk op mij gemaakt. Ze heette Anyssa, was slim en verbaal goed toegerust, ze woonde bij haar grootouders en leefde van de voedsel- en kledingbank. En er was een juf die naar haar omzag, die haar net dat onsje meer gaf dan van haar kon worden verwacht. Al zat alles Anyssa tegen, ik kreeg bewondering voor dit taaie kind dat dapper en hartelijk bleef zorgen voor de mensen om haar heen en tegelijkertijd haar eigen spoor probeerde te trekken. Wat had ik haar graag een makkelijkere start in het leven gegund, maar wat was het goed, een juf, een oma en opa, die van haar hielden en ondanks alle beperkingen haar een toekomst wilde geven. Wat was dit kind krachtig en waardig in haar kleren van de kledingbank. Was zij degene die gekleed moest worden of de engel?
We lazen vanmorgen uit Exodus en de bergrede. Praktische aanwijzingen van hoe we kunnen leven en hoe we dit werk van barmhartigheid gestalte zouden kunnen geven. Het mooie van deze aanwijzingen is dat ze net even verder gaan dan gemiddeld. We worden uitgenodigd een stapje meer te zetten dan er van je kan worden verwacht. Om die ander in zijn of haar waarde te laten en volhardend het goede te doen, ook als je daar zelf minder van lijkt te worden. Is dat een naïeve levenshouding? Of zou het deze wereld fundamenteel kunnen veranderen?
Ik begrijp heel goed dat je niet zomaar geld leent aan de eerste de beste die bij je aanbelt en dat banken goed kijken of je kredietwaardig bent. Maar wat als je boodschappen krijgt van je ouders terwijl je leeft van een bijstandsuitkering? Ben je dan opeens een fraudeur geworden?
Ik begrijp dat als je asiel zoekt in ons land, er aan je wordt gevraagd waarom je dat doet. Maar wat als je nu geen paspoort meer hebt en je komt uit een land waar je naam er niet meer toe doet? Wat als je tot op het bot bent uitgekleed onderweg door mensenhandelaren en je gewoon een leven wil voor jezelf en je kinderen?
Ik begrijp dat je ontzettend boos bent als iemand je diep heeft geraakt en je het liefst nog veel harder zou willen uithalen, maar of dat het verschil maakt? Misschien voelt het fijn om de ander met gelijke munt terug te betalen, maar of je daar nu gelukkiger van wordt?
Ik begrijp dat het moeilijk is om kwetsbaar te zijn en je blootgesteld te voelen aan spot en hoon. Dat je dan het liefst een grote dikke trui, een joggingbroek en een dekentje wil om je in te verbergen.
Er is iets vreemds aan de hand met naaktheid in de bijbel. In het scheppingsverhaal loopt de eerste mens zonder schaamte rond. Hij voelt zich in zijn blootje volstrekt vrij tegenover zijn naaste. Onbevangen en zonder schroom leven ze met elkaar. Pas wanneer zij van de boom van de kennis van goed en kwaad hebben gegeten, zien ze van elkaar dat ze naakt zijn en raken ze vervreemd van elkaar. Het meest ontroerende vind ik dan vervolgens dat God zelf kleding voor ze maakt en hen beschermt en koestert en zo een toekomst gunt.
In alle tonen klinkt het voortdurend in de schriften: kwetsbare en arme mensen moeten beschermd worden. Daarom mag je iemands mantel voor de nacht niet afpakken omdat die mantel voor armen ook tegelijkertijd hun deken is waarmee ze zich beschermen in de koude nacht. Je kunt honderd keer in je recht staan en die mantel als onderpand mogen hebben, maar als de nacht valt zorg je dat de ander beschermd is.
Naakt word je geboren en uiteindelijk sterf je ook naakt. Van Jezus wordt verteld dat ze zijn kleren afnemen voor hij gekruisigd wordt. Volstrekt weerloos hangt hij daar, niets en niemand is er om hem te beschermen. Ik vind dat zo’n eenzaam en pijnlijk beeld. Hij lijkt zowaar op de man die Vylder schildert. Waar is God? Waarom slaat hij geen mantel van liefde om deze mens heen? Of is het misschien nog heel anders, zien we hier wie God is, in alle weerloosheid en kwetsbaarheid nabij tot het bittere eind? Dicht bij al die mensen die op wat voor plek dan ook kwetsbaar, weerloos en eenzaam zijn? En is dat beeld een oproep voor ons om die kwetsbare mens te kleden, te verwarmen, zijn waardigheid terug te geven, een mantel van liefde om te slaan?
De naakten kleden…is Anyssa een kans geven in het onderwijs, is haar noemen bij haar naam, haar kracht en waardigheid zien en versterken.
De naakten kleden… is de vluchteling noemen bij zijn naam. Hem de kans geven een waardig leven te leiden.
De naakten kleden…is de angstige vrouw onder het dekentje op de bank uitnodigen voor de thee en luisteren naar haar verhaal. Waarom verberg je je zo?
De naakten kleden…is dat mooie pak dat je niet meer draagt inleveren bij dress4success om zo iemand met een minimuminkomen een representatief uiterlijk te geven bij die o zo belangrijke sollicitatie.
De naakten kleden, is je realiseren dat je een volgeling bent van de Messias, die weerloos en naakt een beroep op ons doet. Waar ben jij? Waar sta jij voor? Wil jij de mantel der liefde om mijn schouders leggen?